Jaarlijkse cursus
Agro-ecologie in de Praktijk
(C) Nina Tulp Fotografie
Cursus
Agro-ecologie in de Praktijk
Sinds 2019 geven wij jaarlijks de cursus Agro-Ecologie in de Praktijk aan mensen die een eigen biologische (CSA) tuinderij willen starten. Van 2019 tot 2024 was dat op de Ommuurde Tuin, en vanaf 2025 gaat de cursus verder op no-dig tuinderij Lichtveen en op EetMeerbosch, met een nieuw team docenten, waaronder enthousiaste oud-cursisten die inmiddels een eigen tuinderij hebben! We zijn hard aan ’t werk met deze nieuwe website, dus houd ’t in de gaten voor meer info & updates!
Aanmelden
Wil je alvast op de interesselijst voor 2025? Stuur dan vóór 1 november een motivatiebrief van max 1 A4’tje naar info@agro-ecologie.nu
Jaarlijkse cursus Agro-Ecologie in de Praktijk
De cursus is speciaal ontwikkeld voor ‘toekomstboeren’: mensen die ervan dromen om ‘t roer om te gooien en (in de toekomst) een agro-ecologische CSA tuinderij te starten, of op een al bestaande tuinderij te gaan werken. Of je deze cursus nou wilt doen als tussenjaar, of je na je carrière het roer om wilt draaien: iedereen is welkom. Na het afronden van de cursus en je stage, ben jij er klaar voor om die stap te maken!
- Praktijklessen: 2 praktische, interactieve lesdagen per maand van januari t/m mei door tuinders met jarenlange ervaring. Klas A krijgt les op Tuinderij Lichtveen, klas B krijgt les op Eet Meerbosch.
- Optionele stage: het jaar rond stage lopen op een tuinderij, Herenboerderij of voedselbos naar keuze. Hier ga je aan de slag met de opdrachten en leer je door te doen.
- Excursies naar verschillende tuinderijen
- Verschillende gastsprekers die hun expertise met jullie gaan delen
- Gratis Solidaire Betaling tool: een eenvoudige excel file die je helpt om Solidaire Betaling uit te rekenen, zodat jij een eerlijk inkomen kan genereren met je tuinderij. Deze tool maakt automatisch een prijsschaal gebaseerd op je uren en kosten, die je zo kan knippen en plakken op je website of inschrijfformulier.
- Certificaat na afronding
- hoe jij stap voor stap je eigen rendabele, kleine, agro-ecologische (CSA) tuinderij kan gaan starten
- hoe jij een volledig inkomen kan halen uit je tuinderij, en hoe je Solidaire Betaling in kan voeren en communiceert met je klanten.
- hoe je de bodem op kan bouwen, en kan zorgen voor een mooie structuur, en een dikke laag humus, barstensveel bodemleven. Ook leer je hoe je een bodemmonster kan nemen en hoe je die bodemanalyse moet lezen. Tijdens de gastlezing van Stichting in Goede Aarde ga je de bodem bekijken onder de microscoop!
- over de no-dig methode. Een tuinderij zonder te spitten of ploegen én ook nog eens veel minder last van onkruid. Wij gaan jou leren hoe dit werkt en hoe je dit zelf kan starten.
- hoe je moet composteren, waarbij jullie verschillende methoden leren: gewone compost (met zuurstof) en bokashi compost (zonder zuurstof).
- hoe je moet berekenen hoeveel compost je moet uitrijden en hoeveel extra bemesting je kan toevoegen: dat kan zowel dierlijk als plantaardig (‘vegan’).
- over verschillende teelten groenten, fruit, kruiden en snijbloemen. En hoe je dit kan eventueel kan combineren met een voedselbos of landbouw & zorg
- hoe je een teeltplan maakt, zodat er iedere week genoeg verschillende groenten, fruit en kruiden te oogsten zijn voor je oogstaandeelhouders of voor je klanten op de markt / in je tuinwinkel. Je krijgt van ons ook teeltplannen van verschillende tuinderijen ter inspiratie!
- hoe je vruchtwisseling ontwerpt
- over de meest voorkomende ziekten en plagen op je tuinderij, hoe je dit kan voorkomen en bestrijden mocht het uit de hand lopen. Er komt een gastspreker langs van Entocare, waarbij je biologische bestrijders zelf onder de microscoop gaat bekijken en zo leert herkennen!
- waar je zaden, plantgoed en pootgoed haalt, en geleerd hoe je zelf alles op kan kweken
- over Community Supported Agriculture (CSA), welke vorm bij jou past en hoe je dit opstart
- hoe je aan land kan komen zonder dat je 80.000 euro per hectare moet gaan betalen.
- Wat er allemaal komt kijken als je een bedrijf start. Denk aan administratie, mestboekhouding, KvK, welke verzekeringen? Maar ook promotie, hoe vind je klanten of leden, en hoe bepaal je de prijs?
- hoe je Solidaire Betaling berekent, de speciale tool kan gebruiken, en hoe je dit communiceert naar je leden, om zo een goed inkomen uit je tuinderij te halen.
En tot slot heb je verschillende tuinderijen en voedselbossen gezien ter inspiratie, en heb je een nieuw netwerk opgebouwd van Toekomstboeren!
- Lintelo 12
- Beemstergaard
- Mooshofke
- Kraaybekerhof (bestaande tuinderij waar onze cursist Jet nu een van de tuinders is)
- Moestuin de Haar (bestaande tuinderij waar cursist Maartje nu een baan heeft gekregen als vrijwilligersbegeleider in de tuin)
- Marijns Moestuin
- De Tilgrupshof
- Pen-ar-Rest
- De Grote Modderkolk (Herenboerderij waar een van onze cursisten herenboeren-boer is)
- De Wijkse Moestuin
- Zelfoogsttuin Hof Bredelaar
- Vrijhof Oostwaard
- Tuinderij Het Groene Leven
- Pluktuin de Zonneroos
- Atelier Botanica
- Tuinderij Lichtveen
- Tuinderij VosBeek
- Heerlijke Land
- Tuinderij Steef en Eef
- Proeftuin van Linschoten
- Voedselbos Oogstwold
- Kwekerij Veldlof
- Het Groene Boord
- Makandra (zorgboerderij waar cursist Chantal nu zorgbegeleider is en de kruidentuin runt)
- Villa Augustus (bestaande tuinderij waar cursist Karlijn nu een van de tuinders is)
- PlantPal (geen tuinderij, maar een heuze mycorrhiza-kwekerij van cursisten Roy en Stefan)
Tuinderij het Lichtveen
Klas A krijgt les op tuinderij het Lichtveen. Tuinders Chris en Pauline begonnen met het pachten van een weiland van een bio koeienboer. Hier hebben zij binnen 1 jaar tuinderij het Lichtveen opgezet, dat inmiddels is uitgegroeid tot een succesvolle tuinderij, waar zij hun volledige inkomen uit kunnen halen. Wij gaan onze jarenlange praktijkervaring met jou delen, zodat jij dit ook kan doen, zonder grote investering!
- Kleinschalige, Agro-ecologische, regeneratieve landbouw.
- No-dig, niet-kerende landbouw: hoe leg je dat aan en hoe onderhoud je dat?
- Experts in eigen opkweek: zelf alles opkweken vanuit zaad. Alle tips & tricks!
- 150 verschillende variëteiten!
- Toegang tot land: zo vind je land en hier moet je op letten.
- Verkoop op de markt, als CSA én aan 15 verschillende afnemers (restaurants, cateraars en winkels): hoe vind je klanten en leden? En hoe ziet je teeltplan er dan uit?
Docenten
Elske Hageraats, oprichter cursus
Elske Hageraats is de oprichter van de cursus Agro-ecologie in de Praktijk waar ze sinds 2019 met veel plezier les geeft aan toekomstige tuinders. Ze werkte 7,5 jaar als tuinder bij CSA De Ommuurde Tuin en is de bedenker van ‘Solidaire Betaling’. Hierover schreef ze het boek: ‘Eerlijk Loon! Solidaire Betaling en andere boereninitiatieven’.
Elske is afgestudeerd als bioloog en ruraal socioloog aan de Wageningen University, waarbij ze zich specialiseerde in agro-ecologie. Na haar studie besloot ze het roer om te gooien en zelf biologisch tuinder te worden. Ze volgde de praktische MBO opleiding aan de Warmonderhof en startte haar eigen bedrijf AgroEcology Works.
Tijdens haar studie heeft Elske meegeholpen bij het opzetten van vereniging “Toekomstboeren” (lid van La Via Campesina), waar ze jarenlang onderdeel was van het kernteam. Daarnaast werkte ze als coördinator van Stichting Boerengroep, waar ze de WUR verbond aan de uitdagingen en realiteit van boeren in binnen- en buitenland.
Via Boerengroep en Toekomstboeren was Elske spreker op verschillende congressen, conferenties en bijeenkomsten, o.a. Congreso ALAS (Costa Rica), La Via Campesina Agroecology Training & Learning Network (Engeland) en bijeenkomsten over Rurale Ontwikkeling en Voedselsoevereiniteit in Colombia.
Naast praktisch tuinwerk (“de mooiste baan ter wereld!”), deelt ze graag haar kennis om mensen op weg te helpen hun eigen (CSA) tuinderij te starten. Daarnaast adviseert ze tuinders in binnen- en buitenland hoe ze een eerlijk inkomen kunnen genereren met hun tuinderij, én tegelijkertijd biologisch voedsel toegankelijk te maken voor iedereen ongeacht inkomen. Ze kijkt er naar uit jullie te ontmoeten tijdens de cursus!
Chris Chancellor, tuinderij het Lichtveen
Chris is tuinder sinds 2019: eerst richtte hij Pluktuin Sayuran op, een agro-ecologische zelfoogsttuin op de Wageningse Eng. In 2022 wilde hij het groter aanpakken en startte hij samen met Pauline de no-dig tuinderij het Lichtveen op, waar hij nu fulltime werkt als tuinder en zijn volledige inkomen uit haalt.
Chris is Brits-Indonesisch, WUR alumni en gepassioneerd door alles wat met eten te maken heeft: waar het vandaan komt, hoe het smaakt en hoe het lokale economieën kan ondersteunen. Chris kwam in 2015 naar Nederland voor een master Internationale Ontwikkelingsstudies en ging vervolgens in de NGO-sector werken over de thema’s van landrechten en sociale rechtvaardigheid. Het bestuderen en werken aan deze onderwerpen leidde hem steeds weer terug naar dezelfde plek: ons kapotte industriële voedselsysteem.
Door zijn werk als freelance schrijver en onderzoeker voor organisaties als European Coördinatie Via Campesina, EcoRuralis, Friends of the Earth Europe en Cultivate kwam hij in contact met veel inspirerende kleinschalige voedselproducenten en de bredere beweging van agro-ecologie en voedselsoevereiniteit.
In 2019 besloot hij daarom het roer om te gooien en zelf een agro-ecologische tuinderij te starten. Dat werd eerst zelfoogsttuinderij Sayuran, en daarna Tuinderij Het Lichtveen, waar hij met veel plezier full time werkt. Daarnaast runt Chris ook een klein Indonesisch streetfoodbedrijf dat mensen probeert te verbinden met de bron van hun voedsel, en ook met elkaar. Hij gelooft dat voedsel het potentieel heeft om zowel ecosystemen als de samenleving te laten bloeien.
Pauline Martel, tuinderij het Lichtveen
Pauline is tuinder sinds 2019: eerst bij de CSA-tuinderij de Ommuurde Tuin in Renkum en sinds 2021 runt ze no-dig tuinderij het Lichtveen samen met Chris, waar ze de principes van agro-ecologie en regeneratieve landbouw volgen. Pauline is afgestudeerd als agronoom.
Ze begon haar studie in Frankrijk, waar ze vandaan komt, aan een agronomie ingenieursschool in Lyon, en heeft haar MSc deels gedaan bij de Wageningen Universiteit, met de double MSc degree Agro-ecologie. Pauline heeft stage gelopen en gewerkt bij verschillende boerderijen in Frankrijk, Canada en Costa Rica.
Na haar studie heeft Pauline bijgedragen aan de ontwikkeling en versterking van lokale voedselnetwerken in Frankrijk (bij CIVAM) en vervolgens in Nederland, in functies bij Stichting Boerengroep, Voedsel Anders netwerk en bij StreekWaar, de lokale producenten vereniging in de Gelderse Vallei.
Al tijdens haar studie was Pauline gepassioneerd over het CSA-systeem. Als student was ze productverantwoordelijke voor de CSA van haar Franse universiteit. Pauline vindt het fantastisch om te experimenteren met de diversiteit aan afzetpunten bij Tuinderij het Lichtveen (markt, restaurants, winkels en cateraars, zelfoogst).
Sinds 2022 geven Pauline en Chris workshops over het maken van een teeltplan en het opzetten van een no-dig tuin. De bodem is een centraal onderwerp in hun dagelijkse landbouwpraktijken en in hun workshops en rondleidingen. En vanaf 2025 is Pauline onderdeel van het team van de cursus Agro-Ecologie in de Praktijk! Ze kijkt er naar uit jullie te ontmoeten!
Irma en Merel, EetMeerbosch
Merel verruilde in 2018 haar kantoorbaan in de randstad en besloot boer te worden. Ze werkte jarenlang als een van de boeren op boerderij Bodemzicht in Nijmegen en op tuinderij EetMeerbosch. Toen boer Siem besloot de tuinderij te verkopen, nam ze in 2024 samen met Irma EetMeerbosch over. Daar werkt ze nu full-time en haalt ze er, via Solidaire Betaling, haar volledige inkomen uit.
Na haar studie anthropologie, besloot Irma een paar jaar in Brazilië te wonen en te werken in kleinschalige landbouw. Terug in Nederland schreef ze zich in voor de Warmonderhof en werkte ze jarenlang op EetMeerbosch, die ze inmiddels met Merel heeft overgenomen en waar ze haar volledige inkomen uit haalt! Lees hier meer over Merel en Irma.
Cursusgeld
- Heb je een gemiddeld inkomen? Dan vragen wij om de richtprijs van 1495,- euro (149,50 per cursusdag). We kunnen de kosten dan dekken en de docenten en gastdocenten een uurtarief bieden boven het minimum ZZP tarief.
- Zit je op bijstandsniveau? Dan vragen wij om 895,- cursusgeld. Mocht dit alsnog te hoog voor je zijn, laat het ons weten.
- Heb je een goed inkomen? Dan vragen wij om een cursustarief van 2495,- euro (249,50 per cursusdag). Hiermee maak je het mogelijk dat mensen met een kleine portemonnee ook mee kunnen doen en dat de docenten een eerlijk uurtarief krijgen.
- Wil je de cursus ondersteunen? Extra donaties zijn altijd welkom en helpen ons om deze praktijkcursus verder te ontwikkelen en zo – samen met onze cursisten – meer kleinschalige, biologische landbouw in Nederland te realiseren. En dat is hard nodig, want op dit moment is slechts 4% van de landbouw in Nederland bio! Stuur een berichtje naar info@agro-ecologie.nu
Aanmelden
Leuk dat je je in wilt schrijven voor de cursus! Stuur ons vóór 1 november een motivatiebrief van max 1 A4’tje naar info@agro-ecologie.nu
Vermeld hierbij:
- je motivatie waarom je mee wilt doen. (Let op: er zijn beperkt aantal plekken beschikbaar en mensen die een eigen tuinderij willen starten, zullen voorrang krijgen tijdens het selectieproces)
- je telefoonnummer, zodat we je kunnen bellen in de week na de deadline
- je woonplaats voor de carpoollijst (mocht je dat willen)
Toch afmelden?
Dat kan tot 4 weken vóór de start van de cursus.
Tot ziens in januari!
Elske, Chris, Pauline, Irma & Merel
